DEVELİ TOMBAK KÖYÜNDE KARABARUT YAPIMINDA KULLANILAN GÜHERÇİLE YATAKLARI PASTIRMA ETİ KURUTMADA LEZZETİ VEREN GÜHERÇİLE Mİ?

DEVELİ TOMBAK KÖYÜNDE KARABARUT YAPIMINDA KULLANILAN GÜHERÇİLE YATAKLARI PASTIRMA ETİ KURUTMADA LEZZETİ VEREN GÜHERÇİLE Mİ? ET KURUTMA,GÜBRE OLARAK TOPRAĞI ZENGİNLEŞTİRMEDE KULLANILMIŞ TOMBAK-GÜHERÇİLE YATAKLARINA GİTTİK GÖRDÜK YAKTIK VE YAZDIK ZİLE DEMİR MADENİ VE DEMİRCİLER BÖLGESİ-ACISU CİVARI BİLEÇ MADEN ERİTME OCAKLARI PETROĞLİFLER TOMBAK-ZİLE ÇEC KALHANE/GALHANELER BÖLGE TARİHİNE VE GASTRONOMİYE YENİ KAZANIMLAR MI? Develi'de Tarih araştırmaları devam ediyor. Osmanlı Dönemi barut üretimi %75 güherçile, %12,5 kükürt ve %12,5 odun kömürü kullanmıştır. Tombak köyünde Kara barut yapımında kullanılan güherçile mağara yüzeyinden süpürülerek toplanıp kaynatılıp zenginleştirildikten sonra kalhaneye gönderilerek barut elde edilirmiş.Güherçile ayrıca;Pastırma kürleme işlemi, etin tuz ve potasyum nitrat ile korunmasında kullanılan tipik bir kürleme karışımı olarak da kullanılmış. Romalılar MÖ. 160 gibi erken bir tarihte eti kürlemek için kullanmışlar. Güherçile, salamurada,İçecekleri soğutmada hatta 1800 lü yıllarda tansiyon tedavisinde kullanılan tuz olarak da biliniyor.Güherçile-potasyum nitrat (KNO3) Develide de Tombak Zile şahmelik Öksüt gibi bir çok köyde doğal olarak bulunduğu halk arasında yaygın olarak bilinir.Güherçile yani Potasyum Nitrat (13-0-46) bitkiler için çok önemli iki besin maddesini taşıyan, verim ve kalite artırıcı bir gübre çeşididir. Metalürji alanın da, karbonlu ve sülfürlü atıkların yakılarak yok edilmesinde yararlanılır. Güherçile, Şeffaf, renksiz veya gri renklidir. Kokusuz, tuzlu ve biraz acıdır.Sertliği 2, özgül ağırlığı 2,1 gr/cm3 tür. 335°C de erir.Yer yüzeyinde, duvarların ve kayaçların üzerinde ve mağaralarda kabuklar halinde bulunan potasyum nitrata bazı toprak türleri içinde de rastlamak mümkündür.En büyük yataklar Hindistan'da, Şili'de bulunmuştur AMERİKA GAZETESİNDE YAYINLANAN DOĞAL ET KURUTMA YÖNTEMİ Bir Amerikan gazetesinde yer alan bir tarifte, popüler bir salamura karışımının içeriği şu şekilde belirtiliyor: on beş pound tuz, iki buçuk ons ham Doğu Hint potasyum nitratı ve on galon suya dörtte üç oranında pekmez. Et bu karışıma batırılır ve kırk ila kırk beş gün arasında kürlenir, ardından tütsülenmeye hazır hale gelir. (Shenango Valley News (Greenville, Pensilvanya), 26 Ocak 1883) Güherçile;dört ayrı havuzda bol su ile yıkanıp çözülür.Yıkama işlemini takiben büyük lengerlere (kazanlara) doldurularak 60-70 derecelik sıcaklıkta kaynatılır ve tulumbalarla güherçilenin dondurulacağı havuza aktarılır. İlk havuzda 30-35, ikinci havuzda 20-25 dereceye kadar çalkalanan güherçile şerbet havuzundan sonra kazanlarda kaynatılıp tuzu çıkarılır.Suyu buharlaştırıp çektirildikten sonra fıçılara doldurulup yıkanır ve galhanede/kalhane (iş yerinde) hamlığı giderilinceye kadar eritilip kalıplara boşaltılır. KAYSERİ KALHANELERİ Güherçile-Potasyum nitrat; Galhanelerde, Kükürt ve odun kömürü ile belirli oranlarda karıştırılarak karabarut oluşturulmak üzere Kayseri’nin çeşitli bölgelerinde bulunan Kalhânelere getirilir. 1907-1908 yıllarında Kayseri ve çevresinde bulunan topraklarda işlenmek üzere 100 adet ocak açılmış, açılan bu ocaklardan 150 bin kıyye güherçile elde edilmiştir. Kalhanâdaki kazanlarda halis hâle getirilen güherçile yine hasırlara ve çuvallara yüklenerek develer ile Bor’daki baruthaneye gönderiliyordu. Ondokuzuncu yüzyılda da Kayseri, barutun ana maddesi olan güherçilenin en kalitelisinin elde edildiği merkezlerden biri olmak vasfını devam ettirmekteydi.Osmanlı döneminde,güherçile hizmetinde istihdam edilmiş bulunan hisar erleri bu hizmetlerinden dolayı seferden muaf kılınmışlar. Osmanlı Devleti barut üretirken %75 güherçile, %12,5 kükürt ve %12,5 odun kömürü kullanmıştır Güherçile ocağında Çalışanların ve Nakliye hizmetinde kullanılan atların bağlandığı taş oyma musurlar orijinal halini günümüze kadar muhafaza ettiği görülmektedir.İlk zamanlarda zaman zaman Güherçile ocaklarında mahkumların da çalıştırıldığı ve ocağa giren tünel geçişlerinde nöbetçi yerleri de bulunmaktadır.Guherçile Farsça guher =cevher çile son eki kristalize oluşuna istinaden Farsça çil (=kırk) sözcüğüyle ilişkili olabilir. Yer: Eski tombak köyü Kaynak kişiler: Enver Bozbeşparmak, Yılmaz Çelik Kaynak eserler;MTA Güherçilenin Tanımı, Oluşum Teorileri ve Osmanlı Devleti'ndeki Önemi Kayseri’de Güherçile İmalâtı ve Barut Fabrikası Halit Erkiletlioğlu Nezir Ötegen Develi Gündem Çağrıfmtvmedyagrup