ZAMANIN TANIĞI ZAMANTI IRMAĞININ TARİHE TANIKLIĞI

FARAŞA;YAHYALI VE DEVELİNİN ORTAK TARİHİ BÖLGESİ ZAMANTI IRMAĞI SADECE DAĞLARDAN DENİZLERE SU TAŞIMIYOR AYNI ZAMANDA AKIP GİDEN TARİHE TANIKLIK EDİYOR. FARAŞA, KAPADOKYA İLE KİLİKYA ARASINDA ÖNEMLİ BİR OSB Faraşa, maden yatakları ile ünlü ve orta çağda önemli bir yol üzerinde bulunduğu Antik isminin de ARİARAMNEİA olduğu belirtiliyor.Niğde’den Kayseri’ye kadar saban demiri, dahra, balta, nal, buru demiri ve sındı gibi demir işlerini Faraşalı Rumlar yapmışlardır.Faraşa, çevresindeki diğer Rum köyleriyle birlikte merkez köyü durumundaydı. FARAŞA KÜLTÜRÜ Faraşa ve Faraşa ya bağlı köylerde faraşa aksanı diye bilinen “varasótika” ya da “romáika” adı verilen bir Kapadokya Rum lehçesi konuşuyordu.Bu lehçenin konuşulduğu Develi ve Yahyalıya bağlı köyler;Varaşos- Faraşa -Çamlıca-Yahyalı Afşari (Avşar-köy) Develi Şıhlıda eski köy Kiska (Kiske, antik Kiskissos), Develi Yaylacık köyü,Satî (Sati), Develi-Satı köyü Tsouhouri (Çukur-köy), Çukhuri-Çukhuryurt Develi Çukuryurt köyü Fkosi (Pos-gara-köy, antik Garsandos) ve Xourdzaidi (Gara-köy) Yahyalı Karaköy idi. Ayrıca aynı aksan Karatzoren; Karacören-Develi- Karacaviran köyü Khoşca; Hoşca köyü Develi Peş-Kardaş; Develi Beş kardeş köylerinde de konuşuluyordu. FARAŞA KALESİ Faraşa, tarih boyunca doğal bir kale ve güvenli bir sığınak işlevi görmüştür.Köyün güney ucunda, Zamantı Irmağı kıyısında yer alan sarp kayalıkların üzerinde “Galas” adıyla bilinen bir kale bulunmaktadır. FARAŞA SANAYİSİ Faraşa önemli bir sanayi ve maden kentidir tarihi vesikalarda Faraşa demir madeninin asırlarca işletildiği bilinmektedir.Ekonomisi maden çıkarımı, Maden işlemesi ve demir ticareti üzerine kurulu olup,Osmanlı döneminde Faraşa adı verilen Roze’nin demir sanayinde çok önemli bir yeri vardır. Faraşa,17. yüzyıldan itibaren Osmanlı coğrafyasında büyük bir kasaba olarak anılmış ve bütün bölgeye adını vermiştir. YUNANİSTANA MÜBADELEDE GİDENLERİN FARAŞA HAKKINDA BİLDİKLERİ Elisavet Mistakidou Despina Vitouni Faraşa'dan Yunanistan'a giden Bir Rum ailenin kızı olup halen Yunanistan'da yaşamaktadır.Despina Vitouni Hanım Kapadokya'daki Faraşa köyü hakkında bildiklerini Hasan Hüseyin Arıkan naklediyor DESPİNA,FARAŞA (ROZE) HAKKINDA BİLDİKLERİ Tarihte Çukurova ile Kappadokya arasında üç yol vardır.1- Çukurova’dan hareketle Gülek boğazından geçerek Niğde(Tyana)’dan Kappadokya’ya ulaşan Batı yolu 2-Çukurova’dan hareketle Zamantı Nehri boyunca ilerleyerek Faraşa’dan Yahyalı’ya uzanan orta yol 3- Çukurova’dan hareketle Göksu nehri boyunca uzanarak Kappadokya’ya ulaşan doğu yolu olmak üzere üç yol vardır. Zamantı ırmağı boyunca uzanıp Faraşa’dan geçerek Yahyalıya geçen ortadaki yol çok önemlidir.Bizans yönetimi Toros dağlarının Çuhurova’ya bakan eteklerindeki tepelerden Yahyalı’ya kadar birbirini gören bütün tepelerine kaleler ve gözetleme kuleleri yaparak bu kulelerin içlerine Rum nöbetçiler yerleştirmişler ki Yahyalı tarafındaki Faraşa, Dönbere, Tahrana, Irahat, Sorgun, Kavak, Gala, Kız Galası. Bu kale ve gözetleme kulelerinin olduğu yerlerdir ve bu yerlerde halen bu kalelerin kalıntılrı vardır. Bu kale ve gözetleme kulelerindeki Rum nöbetçiler çalı çırpı toplayıp Çukurova tarafını gözetlerlermiş. Toros dağlarının Çuhurova’ya bakan eteklerindeki ilk gözetleme kulesindeki nöbetçiler,Çukurova’dan Kappadokya’ya doğru hareket eden ve düşman olarak bildikleri kuvvetleri görünce biriktirdikleri çalıçırpıyı ateşler, birbirleri ile işaretleşerek haber verirlermiş.Böylece Kapadokya’yı işgal etmek için Çukuruva’dan sabahleyin yola çıkan, ordunun atlı ve yaya kaç kişiden oluştuğu, büyüklüğü ve miktarı öğle üzeri saat 12’ de Yahyalı’ya ulaştırılırmış.Bu haberi alan Bizans yönetimi yeteri kadar orduyu Faraşa müstahkem mevkisine yerleştirirmiş.Roze o kadar önemli bir karargâhtır ki eski Bizans kaynakları şöyle demektedir. “Milattan Sonra 800’lü yıllarda Bizans Genel Kurmay Başkanı…. Konstantinopol’den yani İstanbul’dan yola çıkarak Tiyana(Niğde)’ya vardı; it yolundan ( Dundarlı’nın üzerinden, Dereköy'den, Çalmardı, Goğak, Tahrana, Dönbere’den geçen yol) geçerek Roze’ye (Faraşa'ya) gitti; Roze’deki savunma karagâhını denetledi” demektedir. O zamankı adı “ROZE” (gül) olan Faraşa Bizans savunmasının çok önemli bir kalesi imiş. Bizans döneminde Faraşa çevresindeki bütün çköylerdeki halk Ermeni iken Bizans yönetimi Ermenilere güvenemediği için Faraşa köyündeki kalesinin çevresine yani Faraşa köyüne tamamen Rumları yerleştirmiş.Faraşalı Rumlar, Meryem Ana’nın Hz. İsa’yı Faraşa’nın yakınında bulunan bir mağarada doğurduğuna inanırlar.Eskilerin anlattığına göre Faraşa kilisesinin papazı Faraşa'dan Yahyalı'ya gelirken, "Bu eşeğin bana hakkı geçer" diye önünde giden eşeğe binmemiş; Yahyalı'ya kadar yürüyerek. gelmiş.Faraşa kökenli bir Rum aileden olan ve şimdi Yunanistan'da yaşayan Despina Vitouni hanım "O papaz bizim Haciefendimiz, Farasali Aziz Arsenios idi.Evet, 80 yasindaki azizimiz eşeğin hakkı geçmesin diye Faraşa'dan Yahyalı'ya kadar yürüyerek gitti" demektedir. Faraşa bölgesinde ayrıca antik bir kent olan Parsia kenti olduğu ve Bu kent isminin Helen mitolojisinde de geçtiği söylenmektedir. Kaynak eserler;Yahyalı Belediyesi Yayınları, Göçün Sosyolojisi Prof.Dr Recep Özkan Halit Erkiletlioğlu Kapadokya krallığı ve Roma Bizans Dönemi Nezir Ötegen Develi Gündem Çağrıtvmedyagrup